Bài viết mới nhất

Đẩy mạnh chống gian lận xuất xứ, góp phần bảo vệ thương hiệu hàng Việt Nam xuất khẩu

Làm rõ những bất thường trong hoạt động xuất nhập khẩu

Năm 2021, Cục Kiểm tra sau thông quan (KTSTQ) tham mưu cho lãnh đạo Tổng cục Hải quan chỉ đạo công tác thanh tra, kiểm tra chống gian lận xuất xứ, giả mạo xuất xứ, nhãn mác, chuyển tải bất hợp pháp có trọng tâm, trọng điểm.

Trong đó, tập trung thanh tra, kiểm tra vào các doanh nghiệp có hàng hóa xuất khẩu vào 3 thị trường là Mỹ, EU, Ấn Độ và có sử dụng nguồn nguyên liệu nhập khẩu.

Trong quý 1 năm 2021, Cục ban hành 39 quyết định kiểm tra, đã kết thúc kiểm tra đối với 29 doanh nghiệp, phát hiện 17 doanh nghiệp vi phạm về xuất xứ, buộc doanh nghiệp nộp lại khoản thu lợi bất hợp pháp, xử phạt vi phạm hành chính và vi phạm khác là 23,5 tỉ đồng.

Trong quý 2, quý 3, tình hình dịch bệnh Covid-19 diễn ra phức tạp trên toàn quốc, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến nền kinh tế nói chung và công tác thanh tra, kiểm tra nói riêng, trong đó có công tác kiểm tra sau thông quan.

Tuy nhiên, Tổng cục Hải quan tăng cường công tác thu thập phân tích thông tin, xây dựng kế hoạch kiểm tra, trong đó vẫn tập trung ưu tiên kiểm tra đối với hàng hóa xuất khẩu vào thị trường Mỹ, bên cạnh đó mở rộng sang các thị trường EU và Ấn Độ.

Vi phạm trong nhập khẩu hạt điều

Những tháng đầu năm 2021, lượng hạt điều nguyên liệu nhập khẩu tăng bất thường, đặc biệt từ thị trường Campuchia. Điều này đã được ngành Hải quan kịp thời nắm bắt và lãnh đạo Tổng cục Hải quan đã chỉ đạo các đơn vị liên quan triển khai đồng bộ các biện pháp nghiệp vụ tập trung làm rõ các dấu hiệu bất thường. Cục KTSTQ là đơn vị được lãnh đạo Tổng cục Hải quan giao vai trò chủ công trong thực hiện chuyên đề kiểm tra.

Xác định các hành vi gian lận trong nhập khẩu hạt điều sẽ gây ảnh hưởng lớn đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp làm ăn chân chính trong nước, uy tín, thương hiệu hàng hóa Việt Nam và gây thất thu ngân sách, cơ quan Hải quan tập trung nguồn lực, quyết liệt triển khai chuyên đề kiểm tra để làm rõ những nghi vấn, những dấu hiệu bất thường về hoạt động xuất nhập khẩu hạt điều.

Cục KTSTQ (Tổng cục Hải quan), đã ban hành 20 quyết định kiểm tra theo dấu hiệu vi phạm tại tỉnh Bình Phước - “thủ phủ” về trồng, nhập khẩu, chế biến, xuất khẩu điều của Việt Nam. Kết quả bước đầu, Cục KTSTQ đã có kết luận kiểm tra đối với 18 vụ việc và phát hiện nhiều dấu hiệu vi phạm. Đó là, 2 doanh nghiệp có hành vi gian lận về xuất xứ hạt điều thuần túy Việt Nam. Cơ quan Hải quan sẽ xem xét xử lý 2 công ty về hành vi vi phạm xuất xứ đối với hàng hóa xuất khẩu.

4 doanh nghiệp thuộc loại hình sản xuất xuất khẩu có nghi vấn bán tiêu thụ nội địa. Tuy nhiên, khi cơ quan Hải quan tiến hành kiểm tra, doanh nghiệp không có trụ sở, không còn hoạt động sản xuất tại địa điểm đăng ký kinh doanh, Cục KTSTQ đã chuyển thông tin về 4 doanh nghiệp này đến Công an tỉnh Bình Phước để tiếp tục làm rõ dấu hiệu vi phạm bán tiêu thụ nội địa.

Ngoài ra, Cục KTSTQ đang trao đổi với Viện Kiểm sát nhân dân tối cao xem xét các dấu hiệu vi phạm để tiến hành khởi tố đối với 1 doanh nghiệp.

Cần gỡ vướng về chính sách

Dù đạt nhiều kết quả tích cực, nhưng theo Cục KTSTQ (Tổng cục Hải quan), quá trình xử lý vi phạm còn nhiều khó khăn, vướng mắc như: các quy định pháp luật chưa quy định cụ thể thế nào là hàng hóa có xuất xứ Việt Nam; cách thức thể hiện trên tem nhãn hàng hóa? Nghị định thay thế Nghị định 43/2017/NĐ-CP về ghi nhãn hàng hóa, được dự thảo đã lâu nhưng chưa được ban hành.

Nghị định 128/2020/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực hải quan có hiệu lực thi hành từ cuối năm 2020, quy định việc xử lý về hành vi giả mạo xuất xứ chế tài rất nặng (tại Điều 17) nhưng khi tiến hành xử lý trên thực tiễn thì không xử lý được. Lý do là chưa có quy định cụ thể, thống nhất cách hiểu thế nào là “giả mạo xuất xứ” nên dẫn đến tranh chấp, khiếu nại, khiếu kiện khi tiến hành xử lý.

Để hoạt động phòng chống gian lận, giả mạo xuất xứ, chuyển tải bất hợp pháp hàng Việt Nam xuất khẩu có hiệu quả, đề nghị cơ quan chức năng sớm báo cáo Thủ tướng Chính phủ ban hành Nghị định thay thế Nghị định 43, trong đó quy định rõ thế nào là hàng hóa có xuất xứ Việt Nam, cách thức ghi tem nhãn.

Đồng thời, các cơ quan chức năng báo cáo Chính phủ sửa Điều 17 Nghị định 128/2020/NĐ-CP cho phù hợp với thực tiễn, đảm bảo xử lý nghiêm đối với các hành vi gian lận xuất xứ và chuyển tải bất hợp pháp nhưng cũng giảm thiểu khiếu nại, khiếu kiện kéo dài.

Ngoài ra, Tổng cục Hải quan yêu cầu các cục hải quan địa phương, thực hiện dứt điểm các cuộc kiểm tra được phân công theo kế hoạch đối với chuyên đề kiểm tra xuất xứ hàng xuất khẩu, chuyên đề kiểm tra hạt điều sau khi tình hình dịch bệnh được kiểm soát. Cùng với đó, cần báo cáo cụ thể, kịp thời về Tổng cục Hải quan để tổng hợp, phân tích, đánh giá chung về hiệu quả của chuyên đề, làm căn cứ cho việc xây dựng định hướng kiểm tra cho các giai đoạn mới.

T.Bình